Нийслэлийн прокурорын газраас яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн Э.Бат-Үүл нарт холбогдох эрүүгийн хэргийг Чингэлтэй дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх 2020.05.13-ны 10.00 цагт хэлэлцэхээр товлосон. Шүүх хуралдаанд шүүгдэгчээр Э.Бат-Үүл, А.Гантулга, Ю.Алтангэрэл, Б.Чулуудай, Ш.Ганхуяг, Ё.Гэрэлчулуун, Д.Жаргалсайхан, Т.Гэрэлт-Од, Л.Нарантуяа, Б.Мөнхтөр нар оролцож байгаа. Шүүгдэгч А.Гантулгын өмгөөлөгч П.Баасанжав эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлж байгаа шалтгаанаар шүүх хуралдааныг хойшлуулах хүсэлт гаргасныг шүүх хүлээн авч шүүх хуралдааныг 2020.06.08-ны 10.00 цаг хүртэл хойшлуулав. Нийслэлийн прокурорын газраас Э.Бат-Үүл нарыг 2002 оны Эрүүгийн хуулийн 150 дугаар зүйлийн 150.2, 263 дугаар зүйлийн 263.2, 148 дугаар зүйлийн 148.2 дахь хэсэг, 2015 оны Эрүүгийн хуулийн 18.6-2.2, 18.6-2.3, 22.1-2, 22.5-1, 22.12-1 дэх хэсэгт зааснаар яллаж шүүхэд шилжүүлсэн. Эх сурвалж: Баянзүрх, Сүхбаатар, Чингэлтэй дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн Тамгын газар

ЗГХЭГ-ын дарга Л.Оюун-Эрдэнэ тэргүүтэй нэр бүхий гишүүд авлига албан тушаалын 23 хэргийг яаралтай шийдвэрлэж өгөхийг Прокурорын Ерөнхий газраас хүсч албан бичиг хүргүүлсэн. Тэгвэл дээрх гишүүд авлигын хэргүүдийг шалгах явцын талаар мэдээлэл авчээ. Энэ үеэр Ерөнхийлөгч асан Ц.Элбэгдорж, Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэг нартай холбогдох асуудлыг хэвлэлийнхэн ихэд сонирхож байв. Ерөнхий сайд асан Ч.Сайханбилэгийг Дубайн гэрээ, Эрдэнэт үйлдвэртэй холбоотой асуудлаар хууль хяналтын байгууллагад шалгаж байгаа. Түүнийг Ерөнхий сайдаар ажиллаж байхдаа ганцаараа толгой мэдэн Монголын ирээдүйд халтай хэд хэдэн томоохон шийдвэр гаргасан гэж үздэг. Тиймээс тухайн үед МАН-аас Дубайн гэрээг шалгах ажлын хэсэг байгуулж байв. Ажлын хэсгийнхэн Дубайн гэрээ Монголд ашиггүй байна гэж үзсэн юм. Тодруулбал, гэрээний хүрээнд 4.2 тэрбум ам.долларыг Оюутолгой төсөлд бус Рио Тинто компанид татан төвлөрүүлж ашиглахаар тусгасан юм. Ийнхүү Дубайн гэрээ өндрөө авч Үндэсний аюулгүй байдлын хуралдаанаар хүртэл авч хэлэлцсэн. Оюутолгой, Дубайн гэрээтэй холбоотойгоор экс Ерөнхий сайдад хэрэг үүсгэж, цагдан сэргийлэх арга хэмжээ авах шийдвэрийг Сүхбаатар дүүргийн эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхээс гаргасан. Гэвч Ч.Сайханбилэг гадаадад эмчлүүлэх нэрийдлээр хилийн хоригоо цуцалж, эх орноосоо зугтаад эргэж ирээгүй байна. Тиймээс ч хууль хяналтынхан экс Ерөнхий сайдыг Интерполоор хүртэл хайж үзсэн. Ч.Сайханбилэг удахгүй эх орондоо очно гэж үг дайдаг ч ирэх хугацаа хэдэнтээ хойшлуулсан. Учир нь тэр АНУ болон Их Британид төвтэй Amsderdam Partners LLP гэх олон улсад зартай хуулийн фирмээр өмгөөлүүлэхээр болжээ. Ганцхан Дубайн гэрээгээр ч зогсохгүй Ерөнхий сайдаар ажиллаж байхдаа Эрдэнэт үйлдвэр ХХК, Монголросцветмент ХХК-иудын ОХУ-ын эзэмшиж байсан 49 хувийн хувьцааг Монгол Улсын Засгийн газрын тэргүүн худалдаж авах эрхээсээ татгалзаж, УИХ-д танилцуулахгүй Монголиан коппер корпорейшн компанид давуу эрх олгож худалдах шийдвэр гаргасан. Энэ шийдвэрээс болж 9.5 их наяд төгрөгийн хохирол учруулсан. Монголын төрийн өндөр сэнтийд суух богинохон хугацаандаа Ч.Сайханбилэг Монголд ээлгүй томоохон шийдвэрүүд гаргасны зах зухаас нь дурдахад л ийм байна. С.Өрлөг

Ерөнхийлөгч асан Ц.Элбэгдорж өчигдөр АТГ-т мэдүүлэг өглөө. Түүний хувьд анх удаа мэдүүлэг өгч байгаа хэрэг биш. Зангиагаа засч, гутлаа тослон толины өмнө эргэлдээд очиж мэдүүлэг өгснөөс хойш жил гаруй хугацаа өнгөрсөн. Хуулийнхан дуудаад ирэхээ байсан, хил гараад сураг алдарсан гээд олон улс даяар эрэл сурал болсон. Гэтэл мань хүн твиттерт Би хуулийн байгууллагынханд хэлсэн юм сан, удахгүй очино гэсээр саяхан цар тахлын үеийн тусгай нислэгээр эх орондоо ирж, хорионд байсаар саяхан сулрав. Ингэснээр АТГ-аас байцаалт авч, мөрдөн шалгах ажиллагаагаа албан ёсоор эхлүүлсэн байна. Түүнийг ямар хэрэгт шалгаж байгаа талаар өчигдөр УИХ дахь шударга гэгдэх таван гишүүн мэдээлэл хийх үедээ дурдсан. Тодруулбал, Оюутолгой-н гэрээг байгуулахад Ц.Элбэгдорж, Ч.Сайханбилэг нарын нөлөө орсон эсэх, мөн Ц.Элбэгдоржийг Ерөнхийлөгчөөр ажилласан найман жилд Эрдэнэтийн зэсийн олборлолт ид оргил үедээ байсныг Засгийн газраас онцгой дэглэмийн үед тогтоосон байна. Тухайн үед Эрдэнэт-ийн дарга нар нэгдүгээр гарын үсгээ зурж чадахгүй болтлоо эрсдэл гарсан талаар ч дурдлаа. Тодруулбал, Ц.Элбэгдоржийн хамаарал бүхий этгээдүүд Эрдэнэт-ийн зэс тээвэрлэлтэй холбоотой 270-280 сая ам.долларын хэрэгт холбогджээ. Жилийн өмнө улсад онц их хэмжээний хохирол учруулсан гэгдэх авлига, албан тушаалын 23 хэргийг хуульд заасан хугацаанд яаралтай шийдвэрлэх хүсэлтийг УИХ-ын гишүүн Л.Оюун-Эрдэнэ, УИХ-ын Х.Нямбаатар, Ж.Батзандан, Л.Болд нарын таван гишүүн жилийн өмнө ерөнхий прокурор Жаргалсайханд албан бичгээр өгсөн. Тэгвэл өчигдөр дээрх хэргийн шийдвэрлэлт, шалгалтын явцын талаар гишүүд Улсын Ерөнхий прокурорын газраас дэлгэрэнгүй мэдээлэл авсан байна. Тэдний хэлснээр ямартай ч дээрх авилга, албан тушаалын 23 хэрэг 40 болж задарсан байна. Өөрөөр хэлбэл, нэг хэрэг 5-6 хэрэг болж задран шалгалтын ажил үргэлжилж байгаа аж. Прокурорын байгууллагаас 14 хэргийг шүүхэд шилжүүлэн, зарим хэргийг эцэслэн шийдвэрлэсэн байна. Тухайлбал, Төрийн банкнаас 20 тэрбумыг авсан гэх Шинжан шинпан компани буцааж төлсөн байна. Тавантолгойн орд газраас 358 тонн нүүрс алдагдсан гэх хэргийг шалгаад шинжээчийн дүгнэлтээ хүлээж байгаа. Нийт шалгалтын явцад 48 тэрбум төгрөгийн улсын орлого болгон буцааж төлсөн байна. Л.Оюун-Эрдэнэ ЗГХЭГ-ын даргаар ажиллах нэг жилийн хугацаанд банк, уул уурхай, нам дагасан МАНАН бүлэглэл байдгийг үнэхээр мэдэрлээ. Анх энэ бүлэглэлтэй хэн хэн холбоотой вэ гэж эрэлхийлдэг байсан бол одоо хэн хамааралгүй вэ гэхдээ тулж байна. Сонгууль дөхөж байна. Одоо Монгол хүний итгэмтгий зан дээр тоглолт хийж, яллагдагчаар татагдсан маш олон хүн УИХ-д нэр дэвших гэж байна. Энэ нөхдүүд энэ долоо хоногийн сүүлээр нэр дэвшигчийн мандатаа авчихвал нэр дэвших эрхтэй болчихно. 60 тэрбумын гэх хэргийг шийдвэрлээгүй байхад 100 сая төгрөгийг нэр дэвшигчдээс авсан хэрэг гарлаа гэсэн юм.

Ерөнхийлөгч Х.Баттулга, Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга асан З.Энхболд нар Ардчилсан намынхандаа 30 жилийнх нь ойгоор айдас хүйдсээр дүүрэн сюрприз барилаа. Энэ бол Ерөнхий сайд, тус намын дарга асан М.Энхсайханд анхан шатны шүүхээс 4.6 жилийн ял оноосон явдал юм. Дараа нь Ц.Элбэгдорж, Ч.Сайханбилэг, Э.Бат-Үүл, С.Баярцогт, Да.Ганболд нарын ээлж шүү... гэх хатуухан сануулга бүхий энэхүү шүүхийн тогтоолыг нэрэн дээрээ шүүгчид гаргасан ч нэдэр дээрээ Ерөнхийлөгчийн дардастай гэдгийг Ц.Элбэгдорж тэргүүтэй эсрэг бүлэглэлийнхэн нь сайн мэдэж байгаа. Иймдээ ч хотын мэр асан Э.Бат-Үүл Зандаахүүгийн Энхболдын шүүгч М.Энхсайханыг урьдчилж сайтар төлөвлөж бэлтгэсэн ялаараа яллалаа. Илтэд зохиомол хэргээр хүнийг яллаж байгаагаа ичгүүр сонжуургүй харууллаа. Эрх мэдэлтэнтэй сөрсөн хүн бүхнийг яллана гэдгээ Тройка М.Энхсайханаар жишээ болгон үзүүлэв гэж твиттерт жиргэлээ. 2019.01.16.Тэр өдөр юу болсныг санаж байна уу. Ерөнхийлөгч Х.Баттулга Улсын ерөнхий прокурорын газрынхантай уулзахдаа Халтмаагийн Баттулга гэдэг иргэнийхээ хувиар би хандаж байна. Тавантолгойн тухай хэдэн мэдээлэл өгье. Ард түмний өмч Тавантолгойг гэрээгээр халхавчлан гадныханд 100 жилээр хууль бусаар өгөх гэж байхад УИХ-ын 40 гишүүн 2015 онд авч үлдсэн юм. Би тэдний нэг. Энэ хуйвалдааныг гардан гүйцэтгэх ажлыг Ц.Элбэгдорж зохион байгуулсан. Үүнийг яагаад одоо болтол шалгахгүй байна вэ. Шалгана уу. Иргэн Х.Баттулгын хувьд 178 хуудас баримтыг гардуулж байна. Энэ хэргийг шалгуулъя гэж мэдэгдэж байв. Гэвч тэдгээр баримтыг Ерөнхийлөгчөөс гардаж асан Ерөнхий прокурор М.Энх-Амгалан Хэн нэгний захиалгаар хэрэг шалгахгүй ээ гэх тэрслүү мэдэгдэл хийж, З.Энхболдын хүн гэгддэг Б.Жаргалсайханд Ерөнхий прокурорын ажлаа хүлээлгэн өгсөн. Ийнхүү шүүх, прокурорыг гартаа атгасан Х.Баттулга, З.Энхболд хоёрын түншлэл хүчээ авав. Төд удалгүй З.Энхболд Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын даргын албан тушаалаа Ардчилсан намын даргын ахлах зөвлөх гэх жижигхэн суудлаар солив. Өнгөн дээрээ С.Эрдэнийн зөвлөх ч өөртөө бол Ардчилсан намын дарга болох нь тэр ээ. Хувь улстөрчийн зүгээс Тавантолгойг ард түмэндээ авч үлдсэн гавьяатан бол З.Энхболд гэх пиар тоглолтоо ч хийж эхлэв. Зуумтгай З.Энхболдын улс төрийн рингэн дээр голлон тоглогчоор залрах гэсэн хүсэл болон Ц.Элбэгдорж тэргүүтнээс өс хонзонгоо авах гэсэн Х.Баттулгын ашиг сонирхол ийнхүү нийлж, М.Энхсайханыг ялласнаар эхний сануулгаа өглөө. Иргэн Х.Баттулга гэх гарын үсэгтэйгээр Ерөнхий прокурорт гардуулсан 178 хуудас материалынхаа ид шидийг тэд яг нэг жилийн дараа үзэв шүү! Иртэй бяртай байхдаа М.Энхсайхан мэтийг яллаж чадахгүй бол Ерөнхийлөгч байхын хэрэг юусан билээ. Эгзэг нь таарчихаад байхад Хонгилын түлхүүр-ээ тааруулж чадахгүй бол З.Энхболд ба Тавантолгой гэсэн пиар ажиллагаа ч үнэмшилгүй болох гээд байсан юм чинь... Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн 2017 оны сонгуульд Ардчилсан намаас нэр дэвшиж, амин найзаасаа тамгыг нь гардаж авсан Х.Баттулга 1996-2000 оны хар түүхийг давтаж эхлэв. Ардчилсан холбоо эвсэл-ийн үед нам, төр хэрхэн үймж, хагарч, задарч, хэд хэдэн нөхдөө шорон руу илгээж байсан гашуун сургамжийг тэр өөрийг нь Ерөнхийлөгч болтол өндөрт өргөсөн намынхан хийгээд ард түмэнд эргэн сануулахуйц эвгүй алхмуудыг хийх боллоо. М.Энхсайханыг яллах прокурорын дүгнэлтийг хар л даа. ...УИХ-ын дарга З.Энхболдын нэр дээр Тавантолгойн нүүрсний ордыг хөгжүүлэх талаар авах арга хэмжээний тухай УИХ-ын тогтоолын төслийг өргөн мэдүүлж, УИХ-аар хэлэлцүүлэн батлуулж, хүн амын амьдралыг хангах үйл ажиллагааг доголдуулан хорлон сүйтгэхийг завдсан үйлдлийг Ц.Элбэгдоржийн дэмжлэгтэйгээр гүйцэтгэсэн үйлдэлд Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.8 дугаар зүйлийн 1.3.1 дүгээр зүйлийн 1.3.3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг тус тус журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 19.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар тус тус зүйлчлэхээр тогтоосугай гэжээ. Хэдийгээр М.Энхсайханыг яллах дүгнэлт хэдий ч Ц.Элбэгдорж оо, хууль чам руу очиж явна шүү гэсэн сануулга мөн байгаа биз. УИХ-ын 2020 оны сонгууль тун удахгүй болох гэж байхад Ерөнхийлөгч Х.Баттулга Ардчилсан намын лидерүүдийн шархан дээр давс цацаж, хагарлыг улам дэврээж байгаа нь юуны учир вэ. Нэгэн цагт Шонхор фракцийг хамт байгуулж явсан хуучны анд С.Эрдэнийг Ардчилсан намын дарга байхад, бүр З.Энхболдыг түүний ахлах зөвлөхөөр томилж явуулчихаад намаа муухай харагдуулах улс төр хийдгийнх нь цаад зорилго юу юм бол...? Ц.Элбэгдорж Ерөнхийлөгч байхдаа Х.Баттулга Тавантолгойг надад өгчих гэж орж ирсэн. Би зөвшөөрөөгүй. Тэр цагаас эхлэн элдэв хагарал, бутралыг өдүүлсэн кино хийх боллоо гэх утгатай зүйлийг хэвлэлийнхэнд ярьж байв. Экс Ерөнхийлөгчийн хэлсэнтэй утга нэг гэмээр үйлдлийг Х.Баттулга Ерөнхийлөгч болсон хойноо ч давтсан хэвээр аж. Учир нь тэрбээр УИХ-д Ерөнхийлөгч Х.Баттулгын гэх тодотголтой өөрийн гэсэн бүлэгтэй болохыг хүсч яваа. Тиймдээ ч Өвөрхангайгаас шахагдсан Асашёорюү Д.Дагвадорж, Баянхонгорт бүдэрч яваа Н.Түвшинбаяр, Чингэлтэйд горилоод чадахгүй байгаа Г.Уянга, Ховдод байн байн нэр дэвшдэг ч ялагддаг Ш.Адьшаа нарт тойрог нэхэн шантаажилж сууна. УИХ-д кнопчидтой болохын тулд Төрийн тэргүүн ийнхүү сурсан аргаа хэрэглэж, Ардчилсан намынхан тийш хонгилын түлхүүрээ эргэлдүүлж сууна. Харин тэр уурандаа М.Энхсайханд нэг машины хэрэг тохоод явуулчих шив. Тээр жил Ардчилсан холбоо эвсэл-ийнхэн төр барих үед казиногийн хэрэгт холбогдсон гурван гишүүнд тэлээний хэргээр ял үүрүүлдэг шиг! Гэвч М.Энхсайханы дараа хэнийг вэ. Э.Бат-Үүлийг үү, Ц.Элбэгдоржийг уу. Ядаж байхад С.Эрдэнийг хар даа. О.Баасанхүүг загнадаг шигээ Х.Баттулгад хилэгнэж чадахгүй л сууна. Нэгэн цагт Ардчилсан намыг даргалж явсан М.Энхсайханыг биш юм гэхэд Ерөнхийлөгч байхдаа өөрийг нь нэг бус удаа аварсан Ц.Элбэгдоржоо өмөөрч ганц ч үг дуугарахгүй байгаа биз. Дотроо Энэ Х.Баттулга, З.Энхболд хоёр юу л хийгээд байна даа гэж бодож байгаа ч С.Эрдэнэ үнэндээ айдастай байна. Өсөрхөлдөө шатсан Ерөнхийлөгчийн уурыг хүргэвэл Нийгмийн даатгалын гэх хэргийг нь дахиад сөхчихөж мэднэ шүү дээ. С.Галт-Уул