Засгийн газрын өнөөдрийн/2020.10.14/ хуралдаанаас гаргасан шийдвэрүүдийг танилцуулж байна. Буянт-Ухаа спортын ордонд 2020-2021 онд БНХАУ-ын буцалтгүй тусламжийн хөрөнгөөр хийх их засварын Монголын талын хариуцах зардал,Булган аймгийн Хангал суман дахь Спортын бэлтгэлийн төв төрийн өмчит үйлдвэрийн газрын хуримтлагдсан өрийг барагдуулахад шаардагдах хөрөнгийг Засгийн газрын нөөц сангаас гаргахаар болов.Ерөнхий сайд өнгөрсөн сарын сүүлээр биеийн тамир, спортын салбарынхны ажилтай танилцах үеэрээ хөрөнгө мөнгөний асуудлыг Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлэхийг холбогдох хүмүүст үүрэг, чиглэл болгосон юм. ОХУ-аас Монгол Улсын өмчлөлд шилжиж ирсэн БГД-ийн дөрөвдүгээр хорооны нутагт байрлах 17 дугаар байр, БЗД-ийн дөрөвдүгээр хорооны 11, 12, 13 дугаар байр, тавдугаар хороонд байрлах нэг, долоодугаар байр, Дархан-Уул аймгийн Дархан сумын дөрөвдүгээр багт байх гурав, дөрөвдүгээр байрны нийт 44 айлын орон сууцыг оршин суугчдад нь үнэ төлбөргүй хувьчлахыг зөвшөөрөв. ИнгэснээрОХУ-аас шилжүүлж авсан найман байрны 549 айлын орон сууцыг оршин суугчдад нь хүлээлгэн өгч дуусажбайна. Дархан-Уул аймгийн Уул уурхай, эрчим хүчний политехник коллежийн үндсэн хөрөнгөд бүртгэлтэй найман айлын орон сууцыг одоо эзэмшиж байгаа багш, ажилтнуудад үнэ төлбөргүй хувьчлах тухай Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайдаас Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газарт ирүүлсэн саналыг дэмжив. Боловсрол, шинжлэх ухаан, соёл, спортын салбарт 2020 онд хийх их засварын ажлыг гэрээний дагуу дуусгаж хүлээлгэн өгсөн аж ахуйн нэгж, байгууллагуудад санхүүжилтийг нь олгохоор болов.Энэ онд улсын хэмжээнд найман дотуур байр, 28 сургууль, 16 цэцэрлэг, хоёр номын сан, соёлын дөрвөн төв, шинжлэх ухааны дөрвөн хүрээлэн, таван спорт заал болон бусад барилгад /нийт 69/ их засвар хийжээ гэжЗАСГИЙН ГАЗРЫН ХЭВЛЭЛ МЭДЭЭЛЭЛТЭЙ ХАРИЛЦАХ ХЭЛТСЭЭС МЭДЭЭЛЛЭЭ.

​ Засгийн газрын ээлжит хуралдаан 2020 оны 10 дугаар сарын 14-ний өдөр болж дараах асуудлуудыг хэлэлцэн шийдвэрлэлээ Зуншлага муу байсан Баянхонгор, Говь-Алтай, Говьсүмбэр, Дорноговь, Дундговь, Завхан, Өмнөговь, Өвөрхангай, Төв аймагт өвс, тэжээлийн аюулгүйн нөөц бэлтгэхэд шаардагдах нэг тэрбум 960 сая төгрөгийг Засгийн газрын нөөц сангаас гаргахаар болов. Аймаг дундын отрын бүс нутаг болох Завхан аймгийн Бага хайрхан, Увс аймгийн Ачит нуур, Говьсүмбэр аймгийн Малх, Булган аймгийн Чилэн, Хэнтий аймгийн Хэрлэн-Баян-Улаан, Говь-Алтай аймгийн Аргалант, Ховд аймгийн Баяннуруунд ногоон тэжээл, хивэг нөөцлөхөд шаардлагатай 400 гаруй сая төгрөгийг мөн нөөц сангаас гаргана. Монгол Улсын Шадар сайд Я.Содбаатараар ахлуулсан ажлын хэсэг өвөлжилт, хаваржилтын бэлтгэл ажлыг хангах зорилгоор бүсчилсэн уулзалт хийсэн. Энэ үеэр зуншлага муу, бэлчээрийн даац хэтэрсэн аймгууд өвс, тэжээлийн нөөц бүрдүүлэх, отрын бүс нутагт 2685 өрхийн хоёр сая гаруй малыг отроор өвөлжүүлж, хаваржуулах, Дундговь, Өмнөговь аймагт инженерийн хийцтэй худаг гаргах, төв, суурин газрын дулааны цахилгаан станц, уурын зуух, цэвэр, бохир, дулааны шугамыг засах, эрчим хүчний нөөц эх үүсвэртэй болох зэрэгт дэмжлэг үзүүлэхийг хүссэн байна. Үүнээс гадна Ковид-19 цар тахалтай тэмцэх, тусгаарлах байранд үүрэг гүйцэтгэж байгаа эмч, цагдаа, дотоодын цэрэг, онцгой байдал, мэргэжлийн хяналтын албан хаагч, байцаагч, МИАТ компанийн нисэх багийн гишүүдийн байрны зардал, Архангай, Баян-Өлгий, Говь-Алтай, Өвөрхангай, Сүхбаатар, Төв, Хөвсгөл аймагт болсон байгалийн гамшиг, аюулт үзэгдлийн улмаас учирсан хохирлыг арилгах, сэргээн босгох, нийслэл хот, нэр бүхий аймгуудын Үндэсний аврах бригад, онцгой байдал, мэргэжлийн хяналт зэрэг байгууллагад ариутгал, халдваргүйтгэлийн автомашин, бусад техник хэрэгсэл, ариутгалын бодис нийлүүлэх, орон гэргүй болсон иргэдэд Улсын нөөцөөс гэр олгох, олгосон бараа, материалыг нөхөн бүрдүүлэхэд шаардагдах гурван тэрбум 800 гаруй сая төгрөгийг нөөц сангаас гаргахаар болллоо. Товч мэдээ - Буянт-Ухаа спортын ордонд 2020-2021 онд БНХАУ-ын буцалтгүй тусламжийн хөрөнгөөр хийх их засварын Монголын талын хариуцах зардал, Булган аймгийн Хангал суман дахь Спортын бэлтгэлийн төв төрийн өмчит үйлдвэрийн газрын хуримтлагдсан өрийг барагдуулахад шаардагдах хөрөнгийг Засгийн газрын нөөц сангаас гаргахаар болов. Ерөнхий сайд өнгөрсөн сарын сүүлээр биеийн тамир, спортын салбарынхны ажилтай танилцах үеэрээ хөрөнгө мөнгөний асуудлыг Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлэхийг холбогдох хүмүүст үүрэг, чиглэл болгосон юм. - ОХУ-аас Монгол Улсын өмчлөлд шилжиж ирсэн БГД-ийн дөрөвдүгээр хорооны нутагт байрлах 17 дугаар байр, БЗД-ийн дөрөвдүгээр хорооны 11, 12, 13 дугаар байр, тавдугаар хороонд байрлах нэг, долоодугаар байр, Дархан-Уул аймгийн Дархан сумын дөрөвдүгээр багт байх гурав, дөрөвдүгээр байрны нийт 44 айлын орон сууцыг оршин суугчдад нь үнэ төлбөргүй хувьчлахыг зөвшөөрөв. Ингэснээр ОХУ-аас шилжүүлж авсан найман байрны 549 айлын орон сууцыг оршин суугчдад нь хүлээлгэн өгч дуусч байна. - Дархан-Уул аймгийн Уул уурхай, эрчим хүчний политехник коллежийн үндсэн хөрөнгөд бүртгэлтэй найман айлын орон сууцыг одоо эзэмшиж байгаа багш, ажилтнуудад үнэ төлбөргүй хувьчлах тухай Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайдаас Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газарт ирүүлсэн саналыг дэмжив. - Боловсрол, шинжлэх ухаан, соёл, спортын салбарт 2020 онд хийх их засварын ажлыг гэрээний дагуу дуусгаж хүлээлгэн өгсөн аж ахуйн нэгж, байгууллагуудад санхүүжилтийг нь олгохоор болов. Энэ онд улсын хэмжээнд найман дотуур байр, 28 сургууль, 16 цэцэрлэг, хоёр номын сан, соёлын дөрвөн төв, шинжлэх ухааны дөрвөн хүрээлэн, таван спорт заал болон бусад барилгад /нийт 69/ их засвар хийжээ гэжЗасгийн газрын Хэвлэл мэдээлэлтэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.

​ -МАН улс эх орныхоо хөгжлийн төлөө хоёргүй сэтгэлээр зүтгэж буй хөгжлийн институци юм- Монгол Ардын Намын Хяналтын Ерөнхий Хорооны дарга Баярмагнайн БАЯРБААТАРТАЙ ярилцлаа. -Монгол Ардын НамынXXVIIIИх хурлаас Хяналтын Ерөнхий Хороо /ХЕХ/-г байгуулсан. Орон тооны бус 13, орон тооны хоёр, нийт 15 гишүүнтэй. Тодруулбал, Намын Их хурлаасаа сонгогддог нэр хүндтэй, хариуцлагатай байгууллагын даргаар ажиллахаар томигдлогдсон Танд баяр хүргэе. Ажлаа аваад ямар чиглэл, бодлогод голлон анхаарч ажиллахаар төлөвлөж байна? -Баярлалаа. Юуны өмнө танай сонины эрхэм уншигч болон хамт олонд энэ өдрийн мэнд хүргэе. Монгол Ардын Намын Хяналтын Ерөнхий Хорооны даргаар томилогдон ажлаа аваад удаагүй байгаа ч үйл ажиллагааны чиглэлээ баталж, зорилгоо тодорхойлоод ажилдаа ханцуй шумлан шуурхайлан орсон. Монгол Ардын Намын дүрмийн дагуу ХЕХ-г хуралдуулж тогтоол гарган үйл ажиллагааныхаа чиглэлийг ил тод зарлаж, ажлаа эхлүүлсэн. Тодруулбал, ХЕХ дөрвөн тулгуурт бодлогоо тодорхойлж, үйл ажиллагааныхаа чиглэлийг баталлаа. Тулгуурт бодлогынхоо хүрээнд дөрвөн дэд хороог байгуулж, ажиллах хүмүүсийнхээ ажлын чиг үүргийг тодорхой болгож, шийдвэрүүдээ гаргалаа. -Өмнөх жилүүдэд ХЕХ намын гишүүдийн ёс зүй болон намын дүрмийг шинэчлэх асуудалд голлон анхаарч ажилласан. Өөрөөр хэлбэл, өнгөрсөн оны сүүлчээр Бага хурлаа хийж, намын дүрэмд хэд хэдэн өөрчлөлт оруулсан. Бүр нарийвчилбал намын дүрмийн өөрчлөлтөөр хариуцлагын тогтолцоог тодорхой болгосон. Үүнтэй адил таны санаачлан эхлүүлсэн ажлын үр дүн тодорхой харагдах байх. Тиймээс дөрвөн тулгуурт бодлогод ямар асуудлыг оруулж, ямар чиглэлд анхаарч ажиллана гэсэн үг вэ? -ХЕХ-ны уламжлал, зохион байгуулалтыг улам боловсронгуй болгоход дөрвөн тулгуурт бодлогын үр дүн, зорилго чиглэсэн. Дөрвөн тулгуурт бодлогын нэгдүгээрт, тусгагдсан зүйл бол намын дүрмийн биелэлтэд хяналт тавина. Намын дүрмийн биелэлт хэрэгжилтэд тавих хяналтыг шат шатанд сайжруулан намын дүрмийг нэг мөр ойлгон хэрэглэх, гадаад улсын үзэл баримтлал ойролцоо, улс төрийн намын дүрэмд харьцуулсан судалгааг хийж боловсронгуй болгох төслийг боловсруулна. Дээд шүүхэд бүртгэлтэй намын дүрмийг хуульд нийцсэн гэж байгаа боловч улс төрийн амьдралд хэрхэн нийцэж байна гээд асуудал ургадаг учраас үүнийг нэг мөр болгохоор зориглон барьж авсан нь энэ. Хоёрдугаарт, намын гишүүдийн ёс зүй, сахилга батыг дээшлүүлэхэд анхаарна. Намын гишүүддээ зөвлөн туслах, соён гэгээрүүлэх, гишүүдийнхээ эгнээг өргөтгөх бодлогыг баримтлан намын нийтлэг эрх ашгийг эрхэмлэн ажиллана. Гуравдугаарт, намын хүний нөөцийн бодлогын тулгамдсан асуудалд үнэлэлт, дүгнэлт өгч үүсээд буй алдаа дутагдлыг арилгахад бодитой хувь нэмэр оруулна. Дөрөвдүгээрт, намын санхүүгийн баримт бичгийн хөтлөлт, хөдлөх болон үл хөдлөх хөрөнгийн бүртгэлийг цэгцэлж, ашиглалт зарцуулалтыг хууль дүрмийн дагуу хэрэгжүүлнэ. Тодруулбал, сонгуульт гишүүний татвар төлөлтыг нэмэгдүүлэхэд голлон анхаарч ажиллана. Энэхүү дөрвөн тулгуурт бодлогыг хэрэгжүүлэхээр тодорхой тусгасан дөрвөн асуудалд дэд хороод байгуулан ажиллаж байна. Ажиллах ажлын чиглэл тодорхой учраас хүрэх үр дүн бий гэдэгт итгэж байна. Дүрэмтэй, сахилгатай нам -Монгол Ардын Намын түүхт 100 жилийн ой ирэх онд болно. Ойг угтан Гишүүн төвтэй ухаалаг Улс төрийн нам болох зорилттой таны ажил уялджээ гэж ойлгож болох уу? -Болно. Энэхүү зорилтын хүрээнд л дөрвөн тулгуурт бодлогынхоо чиглэл, үйл ажиллагааг уялдуулсан. Монгол Ардын Нам бол дүрэмтэй, сахилгатай нам. Өдгөө 100 жилийнхээ ойг угтах гэж байна. 1921 оны гуравдугаар сарын 1 бол Монгол Ардын Нам байгуулагдсаныг албан ёсоор баталгаажуулсан баярт өдөр. Энэ өдрийг манай намын мянга мянган гишүүд баяртайгаар хүлээн авч, угтан өнгөрүүлдэг. Түүхт ойн өмнө надад итгэл үзүүлж, Монгол Ардын Намын Хяналтын Ерөнхий Хорооны даргаар сонгосонд миний бие ихэд бэлгэшээн баярлаж байна. Энэ албыг нэр төртэй хашихыг хичээн ажиллана. Хяналтын Ерөнхий Хороо нийслэл, есөн дүүрэг, 330 сум, 168 хорооны намын хороонд үйл ажиллагаа явуулж, өргөн бүтэц, зохион байгуулалттайгаар ажилладаг, хараат бусаар үйл ажиллагаа явуулдаг намын дээд байгууллага. Тулгуурт бодлогынхоо эхэнд яагаад намын дүрмийн биелэлт, хэрэгжилтэд хяналт тавихаар зорилт дэвшүүлж байна гэвэл 99 жилийн түүхтэй МАН 100 жилийн ойгоо угтаж байгаа нам учраас бид дүрэмд ахиц дэвшил гаргах учиртай. Өөрөөр хэлбэл, бид 100 жилийн ойгоороо ухаалаг цахим нам болох зорилтыг дэвшүүлж, бодлого үйл ажиллагааныхаа шинэчлэлийг хэрэгжүүлэн, ахицтай, үр дүнтэй ажиллаж байна. Өнөөдөр дэлхий нийтээрээ дижитал эрин үед амьдарч байна. Иймээс Монгол Ардын Намын дүрэм, хүний нөөцийн бодлого үүнтэй нийцсэн байх учиртай гэж үзэж олон талаас нь судалгаа хийж, боловсронгуй болгох ажлыг зохион байгуулна. Дээр хэлсэнчлэн энэ бол ХЕХ-ны хийх ёстой нэгдүгээр ажил. Өндөр ёс зүйг сахиулах өндөр үүрэг хариуцлага -Монгол Ардын Намын ХЕХ, Ёс зүйн хорооноос гишүүддээ ёс зүйн дүгнэлт гаргаж хариуцлага тооцдог тогтолцоог өнгөрсөн хугацаанд бүрдүүлж чадсан. Энэ бол Хяналтын Ерөнхий Хорооноос хийж, хэвшүүлж байгаа ажлын томоохон үзүүлэлт гэж харж байна. Гэсэн ч иргэний ёс зүйн төлөвшил өнөөдөр намын төдийгүй олон түмний анхааралд өртөн, нийгмийн тулгамдсан асуудал хэвээр байна. Хувь болоод хуульч хүний зүгээс ёс жудаггүй үзэгдлийг яаж шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж боддог вэ? -Ёс зүйн асуудал бол Хяналтын Ерөнхий хорооны анхаарлаа хандуулан ажиллаж байгаа хоёр дахь асуудал. МАН-ын Хяналтын Ерөнхий Хороо намын гишүүн болон намын сонгуульт албан тушаалтан намаас төрийн, улс төрийн албан тушаалд сонгогдож, томилогдсон албан тушаалтны ёс зүйн асуудалд хяналт тавьдаг. Таны хэлсэнчлэн нийгэмд өнөөдөр энэ асуудал нэлээд алдагдаж байгаа нь үнэн. Авлигал, хээл хахууль, хүнд суртал, ёс зүйгүй байдал багагүй гарч байгаа нь цаад утгаараа ёс суртахууны доголдол үүсч байна гэдгийг илтгэж байна. Тиймээс бид энэ талд нэлээд анхаарал хандуулж ажиллана. Хуучин цагт намын гишүүд хувийн дотоод зохион байгуулалт сайтай, харилцааны өндөр соёлтой, биеэ авч яваа байдлаараа бусдыгаа үлгэрлэдэг, өдөр тутмын сониноос мэдээллээ авдаг, мэдээлэл боловсруулах чадвар өндөртэйгөөрөө бусдаас ялгардаг байлаа. Өнөөдөр энэ ялгаа багасч байгаад миний сэтгэл эмзэглэдэг. Тиймээс Монгол Ардын Нам гишүүдийнхээ ёс зүйн асуудал, соён гэгээрүүлэх, алдаа дутагдал гаргахгүй байх, сонгуульд ялалт байгуулсны дараа намаас төрийн болон улс төрийн албан тушаалд томилогдож очсон бол зөвхөн нэг эрх ашгийн дор Монгол Улсын хөгжлийн төлөө сэтгэл зүрхээ чилээдэг ёс зүйтэй албан тушаалтныг бэлтгэж томилдог байх тал дээр анхаарна. Монгол Ардын Нам бол Монгол Улсынхаа тусгаар тогтнолыг сэргээн бататгаж, ээдрээ төвөгтэй цаг үеийн сорилт бэрхшээлийг даван туулж, 1990 оны Ардчилсан хувьсгалын үйлсэд тэрүүлэх үүрэгтэй оролцож, нийгмийн өөрчлөлт, шинэчлэлийг хэрэгжүүлэн, эх орноо хөгжил дэвшлийн замд хөтлөн, түүхэн их үйлсийг бүтээсэн Монгол Улсын улс төрийн ууган хүчин. Энэ ч утгаараа манай намын гишүүд ёс зүйтэй. Бүр тодруулбал, манай намын гишүүд үзэл баримтлал буюу хичээн эрмэлзэх зүйл, мөрийн хөтөлбөрөө бүрэн ойлгосон байх ёстой юм. -МАН-ын ХЕХ намын нэрээр сонгогдож томилогдсон албан тушаалтанд хяналт тавих үүргийг хүлээдэг. Тэгэхээр яалт ч үгүй намын боловсон хүчний бодлого, хүний нөөцийн талаар ярих болж байгаа юм. Нөгөөтэйгүүр олон нийтийн дунд намын боловсон хүчний бодлого алдагдлаа гэх шүүмжлэл түгээмэл байдаг. Чухам ямар учраас ийм шүүмжлэлд өртөөд байдаг юм бэ. Намын боловсон хүчний бодлого, хүний нөөцийн асуудалд хэрхэн хандах талаар дорвитой ямар ажил хийх вэ? -Миний өмнө МАН-ын Хяналтын Ерөнхий Хорооны даргаар ажиллаж байсан Д.Батбаатар Төрийн хяналт суларсан болохоос намын хяналт сулраагүй гэж нэгэн хэвлэлд ярилцлага өгөхдөө онцолсон үг нь яг одоо санаанд бууж байна. Үүнтэй би одоо ч санал нэг байна. Монгол Ардын Нам хүний арвин нөөцтэй. Намын боловсон хүчний бодлого буюу хүний нөөцийн асуудалд анхаарч ажиллана гээд гол хийх ажлынхаа гуравдугаарт эрэмбэлсэн байгаа, бид. Хүний нөөцийн бодлого алдагдлаа, хэдхэн хүний дунд албан тушаал эргэлдэж байна, гэнэт нэг хүнийг дарга болгоод гэх мэт гомдол, санал манай намын гишүүдийн дунд өрнөдөг. Бид хэзээнээс эхлээд боловсон хүчний бодлогыг тодорхой түвшинд алдагдуулав. Үүн дээр нэгдүгээрт судалгаа хийх хэрэгтэй. Хуучин цагт манай намын хүний нөөцийн бодлого асар өндөр түвшинд явагддаг байсан. Тэр түвшинд дөхүүлж чаддаггүй юм аа гэхэд тодорхой түвшинд ойртуулан шинэчилж, дээрээс нь нийгэм цаг үедээ тохирсон орчин цагийн бодлогыг хэрэгжүүлэх зорилтыг тавьсан. Жишээлбэл, Монгол Ардын Намаас төрийн болон улс төрийн албанд сонгогдож, томилогдсон хүн ажил, албан тушаалд томилогдоод нийтийн эрх ашгийн төлөө ажилладаг. Хувийн эрх ашгаа хойш нь тавьж чаддаг, шударга ёсыг эрхэмлэдэг авлига хээл хахууль, хүнд суртлаас ангид байж чаддаг боловсон хүчнийг бэлтгэх зорилготойгоор энэ бодлогоо улам боловсронгуй болгоно. Шилэн нам, эмх цэгц -Таны дэвшүүлэн ажиллаж байгаа дөрвөн тулгуурт бодлогод тусгагдсан асуудал бүр судалгаатай, баримттай нэг ёсондоо санал, шийдвэртэйгээ хэрэгжиж биелэх нь улам тодорхой харагдаж асуудлын өнцөг бүр нь сонирхолтой санагдаж байна. Ялангуяа тулгуур бодлогод тусч хийх ажлын төлөвлөгөө гарсан намын санхүүжилтын асуудал нэлээд анхаарал татаж байна. Аль ч намын санхүүжилт ил тод бус байдаг. Зарим намын нөхөд намаа шилэн нам гэж тодотгон санхүүжилтынхээ талаар ярьдаг ч ил тод бус байсаар өнөөдрийг хүрсэн. Гэтэл та тулгуурт бодлогодоо намын санхүүгийн талаар хийх ажлаа зоригтой зарласны учир юу вэ. Тэгээд ч намын санхүүгийн бодлогыг санаснаар тодорхойлж, хийж хэрэгжүүлдэг ажил мөн гэж үү? -Хийх ажлынхаа талаар тайлж, таниулах нь миний үүрэг учраас таны асуултад хариуцлагатай хариулъя. Дөрөв дэх тулгуурт бодлогод энэ талаар дэлгэрэнгүй тусгасан. Монгол Ардын Нам өмчтэй, хуулийн дагуу эд хөрөнгийн бүртгэлтэй нам. Тийм учраас намынхаа санхүүжилтыг ил тод, шилэн, зарцуулалт хандивыг аудитын байгууллагуудад хянуулдаг, гагцхүү хуулийг мөрдөж ажиллах, 330 сум, 21 аймаг, нийслэл есөн дүүрэгт үйл ажиллагаа явуулж байгаа анхан шатны байгууллагуудынхаа удирдлагуудыг чадваржуулах, эд хөрөнгийн бүртгэлийг нэлээдгүй цэгцлэх, мөн үйл ажиллагаанд нь зөвлөж ажиллана. -Юутай ч ХЕХ-ны зүгээс соён гэгээрлийн ажил намын гишүүдийнхээ дунд түлхүү хийх юм байна гэдгийг ойлголоо. Тэгвэл намын дүрмийн өөрчлөлтөд гишүүдээ идэвхжүүлэх талаар яг ямар өөрчлөлт тусгах вэ. Бодож, боловсруулсан зүйл, заалт байна уу? -Дээр товч дурдсан. Цаг үетэйгээ нийцсэн өөрчлөлтийг хийх ёстой. Ингэхийн тулд олон талаас нь судалж байгаа. Нөгөөтэйгүүр МАН-ын гишүүн идэвхтэй, ёс зүйтэй байх учиртай. 21 аймаг, нийслэл, есөн дүүрэг, 330 сум, 168 анхан шатны байгууллагуудынхаа үйл ажиллагаанд оролцож мэдээ мэдээлэл авдаг идэвхтэй байж гэмээнэ анхан шатны байгууллагууд чадавхжина. Энэ бүгдийг дэмжсэн өөрчлөлтүүдийг хийнэ. Манай нам гишүүдээ цахим бүртгэлд бүртгэлжүүлж эхэлсэн. Ажил үр дүнтэй явж байна. Цахим орчинд намын гишүүдийг хэрхэн идэвхжүүлэхийг намын дүрэм болон үйл ажиллагаандаа тусгана. Мөн өнгөрсөн 2019 онд Монгол Ардын Нам нийслэлийн хэмжээнд анхан шатны байгууллагын тоог шинэчилсэн. Тухайлбал, бүтэц зохион байгуулалтад оруулж 532 анхан шатны байгууллага шинээр нэмж байгуулан ажиллуулсан. Энэ нь дүрмийн дагуу хийгдэж байгаа ажил юм. Цаашид бид үүнийг илүү ойлгомжтой, тодорхой, дархлаатай болгохоор намын дүрэмд өөрчлөлт оруулж ажиллана. Хяналтын Ерөнхий Хорооны бас нэг үндсэн чиг үүрэгт намын гишүүдээ соён гэгээрүүлэх, зөвлөн туслах явдал юм. Ер нь Монгол Ардын Намын гол тулгуур багана намын гишүүд байдаг. Тийм учраас гишүүн бүрийн санал, санаачлагыг хүлээн авч сонсдог, түүнийгээ үйл ажиллагаандаа тусгадаг байхын тулд намын гишүүн бүр өөрсдөө намынхаа үзэл баримтлал, намын дүрмээ сайн мэддэг байх нь чухал. Иймээс эхний ээлжид намын дүрэм, хичээн эрмэлзэх зүйлийн талаар соён гэгээрүүлэх ажил хийнэ. Хяналтын Ерөнхий Хороо гэх нэрээс харахад хяналт тавьдаг нь тодорхой байж байна. Үйл ажиллагааны доголдолтой байгаа газар болон ёс суртахууны зөрчил гаргасан намын гишүүдэд хариуцлага тооцох гээд асуудал мэдээж тодорхой түвшинд шийдэгдэж байх болно. Дээр хэлсэнчлэн бид хариуцлага тооцохоосоо урьтал болгож соён гэгээрүүлэх, энгийн үгээр хэлбэл, ингэж болохгүй шүү гэдгийг хэлэх, дараа нь болохгүй гэдгийг хэлсээр байтал алдаа дутагдал, зөрчил гаргавал хариуцлага тооцно. 99 жилийн түүхтэй ууган хүчний гишүүн өөрөө хариуцлагатай, ёс зүйтэй байх ёстой гэсэн зарчмыг тавьж, энэ чиглэлд нэлээд анхаарч ажиллана -Монгол Ардын Нам Цахим нам болсноо зарласан. Энэ ажлын хэрэгжилт үр дүнгийн талаар та ямар дүгнэлттэй байна вэ? -Ухаалаг технологи буюу цахим нам болсон талаар манай намын гишүүд мэдээлэл сайтай байгаа байх. Өнөөдөр дэлхий нийтээр дижитал эринд амьдарч байна. Бид цахим нам болох зорилт дэвшүүлээд гурав дахь жилдээ бодлогын шинэчлэлүүд хийгээд явж байна. Олон талаас нь судалж үзэн энэ ажлыг эхлүүлсэн. Өнөөдөр Монгол Ардын Нам гишүүдээ цахим бүртгэлд хамруулах ажил 90 орчим хувьтай байна. Цахим системээрээ дамжуулан намын гишүүдээ идэвхжүүлж, мэдээ мэдээллээр хангадаг, намын гишүүдийн саналыг ямар ч цензургүйгээр шууд хүлээж авдаг бодлогыг хэрэгжүүлж байна. Дээр хэлсэнчлэн хүний нөөцийн бодлогыг цахим бүртгэлтэйгээ уялдуулах, цахим хэлбэрээр сонгон шалгаруулалт явуулж, шударга өрсөлдөөнтэй болгохоор ажиллаж байна. Энэ ажил нэлээд сайн үр дүнтэй явагдаж, суурь дэд бүтцээ тавьчихсан байгаа ч цаашдаа дуусах ажил биш улам боловсронгуй болгох чиглэлд ажиллана. Насны залуу гэдгээрээ биш намд хийсэн ажлаараа түүх бүтээмээр байна -Нууцгүй хэлэхэд таны ярианаас залуу хүний эрч хүч, бодлого судалгааг харсан чиглэл, ярвигтай ээдрээтэй асуудлыг нэг тийш болгох гэсэн хүч хөдөлмөр, зорилго мэдрэгдэж байгаа нь сэтгүүлч надад үнэхээр таатай байна. Энэ ч үүднээсМонгол Ардын Нам нийгмийнхээ сайн сайхны төлөө илүү хурдтай, шуурхай ажиллах, шинэ залуу боловсон хүчнээр Хяналтын Ерөнхий Хороог удирдан залуулахаар шийдсэн байх. Энэ бол намын хөгжлийн алс хэтийг харсан, залуу боловсон хүчнээ дэмжсэн намын зорьмог, зөв шийдэл болов уу гэж бодож байна. Таныг намын түүхэндээ хамгийн залуу Хяналтын Ерөнхий Хорооны дарга боллоо гэлцгээж байна билээ. -Монгол Ардын Намын Хяналтын Ерөнхий Хорооны даргаар сонгогдох мөчид энэ талаар надад мэдээ мэдээлэл байгаагүй. Харин ажилд минь амжилт хүсэхээр ирсэн нөхдийнхөө амнаас Түүхэндээ анх удаа хамгийн залуу Хяналтын Ерөнхий Хорооны дарга болж байна гэдгийг сонссон. Өндөр хариуцлага, өндөр итгэл гэж би өөртөө хүлээж авсан. Энэ хариуцлагатай албанд ямар нэг доголдол, ёс зүйн алдаа дутагдал гаргахгүй албаа хариуцлагатайгаар намын тулгуур зарчим, жанжин шугамыг ганхуулахгүйгээр авч явах зорилго, сахилга батыг өөртөө тавьсан даа. -Та улс төрийн ажилтнаас Хяналтын Ерөнхий Хорооны дарга болтлоо дэвшин ажиллаж байна. Энэ нь таны биеэ авч яваа соёл, ёс суртахууны хандлагатай холбоотой байх. Хамгийн эрт ажилдаа ирж, хамгийн орой явдаг намын боловсон хүчин та юм билээ бас. Энэ зан чанарыг та хэнээс өвлөсөн бэ. Нарийн тодорхойлж хэлбэл, намын жинхэнэ ажилтан хүний хандлага, сэтгэл танаас харагддаг. МАН-ын ахмад ажилтны амнаас Намын ажлыг сэтгэлтэй, зүтгэлтэй хүн л хийдэг, өвөрмөц ажил гэж хэлсэн нь санаанд орж байна. Нөгөөтэйгүүр 100 жилийн ойгоо тэмдэглэх ууган нам шинэчлэгдэж залуусаа дэмжиж чаддаг болохыг таны ажлын томилгоо нотоллоо гэж харж байна? -Монгол Улсын Тусгаар тогтнолыг сэргээн тогтоосон болон 1921 оноос өнөөдрийг хүртлэх түүх Монгол Ардын Намтай салшгүй холбоотой. 1921 онд Монгол Улс ямар байсныг хүн бүхэн мэднэ. 200 гаруй жил бусдын дарлалд байсан улсыг Монгол Ардын Намыг үүсгэн байгуулагч Д.Сүхбаатараар толгойлуулсан анхны долоо сэргээн тогтоох, тусгаар тогтнолоо баталгаажуулах түүхэн үүргийг гүйцэтгэсэн. Ер нь МАН улс эх орныхоо хөгжлийн төлөө хоёргүй сэтгэлээр зүтгэж буй хөгжлийн институци юм. Энэ утгаараа би Монгол Ардын Намыг оюутан цагаасаа эхлэн судалж, өөрийнхөө хэмжээнд тодорхой түвшинд сонсч мэдсэн. Миний өвөө эмээ, аав ээж бүгд энэ намаар хүмүүжиж, энэ намын үйл хэрэгт оролцож явсан хүмүүс учраас би Монгол Ардын Намд элссэн. Тэр цаг үеэс эхлэн намын үйл ажиллагаанд оролцож, сургуулиа төгсөөд УИХ-ын гишүүний туслахаар ажиллаж улмаар Монгол Ардын Намд улс төрийн ажилтан болж орсон. Намын үйл ажиллагаанд оролцоод 20-иод жил болж байна. Энэ хугацаанд намын улс төрийн ажилтнаас эхлээд ахлах улс төрийн ажилтан, газрын дарга хийж явсаар өнөөдөр Хяналтын Ерөнхий Хорооны даргаар сонгогдож байна. Дахин хэлэхэд, надад оногдсон өндөр хариуцлага, намайг хийж чадна гэж итгэл хүлээлгэсэн гэж ойлгож байна. Тэр утгаараа аль болох итгэлийг нь алдахгүй зарчимтай ажиллах зорилтыг өөртөө дэвшүүлэн ажиллаж байна. -Та саяхан МАН-ын Хяналтын Ерөнхий Хорооны даргаар ажиллаж байсан үе үеийн дарга нараа хүлээн авч уулзаж хүндэтгэл үзүүлсэн байсан. Танд тэдгээр хүмүүс юуг голлон захиж байх юм? -Монгол Ардын Намын Хяналтын Ерөнхий Хорооны даргаар ажиллаж байсан дарга нараа өнгөрсөн долоо хоногт хүлээн авч уулзаж хүндэтгэл үзүүллээ. Хүндэтгэл уулзалтад Монгол Улсын гавьяат эдийн засагч, доктор профессор Л.Дондог, Монгол Улсын гавьяат багш Ш.Түдэв, УИХ-ын гишүүн асан Д.Идэвхтэн, Мэргэжлийн хяналтын дарга асан Н.Цагаанхүү нарын Хяналтын Ерөнхий Хорооны даргаар ажиллаж байсан үе үеийн дарга нар маань хүрэлцэн ирсэн. Тэдэнтэйгээ уулзаж сургаал, захиасыг нь сонсч нэг өдрийг өнгөрөөсөндөө ихэд сэтгэл хангалуун байна. Дарга нар маань ажлынхаа арвин туршлагаас хуваалцаж гишүүд, дэмжигчдээ соён гэгээрүүлэх үйлсэд их амжилт гаргахыг ерөөсөн. Энэ ч утгаараа Хяналтын Ерөнхий Хорооны үе үеийн дарга нарынхаа үйл хэргийг үргэлжлүүлэх өндөр хариуцлагыг хүлээж авсан нь нэр төрийн хэрэг юм.

​ Улсын Их Хурлын гишүүн, Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатар Монгол Улс, Олон улсын хөгжлийн ассоциаци хооронд байгуулах Онцгой байдлын үеийн дэмжлэг болон хөдөлмөр эрхлэлтийн төсөл-ийн санхүүжилтийн хэлэлцээр,Монгол Улс болон Азийн дэд бүтцийн хөрөнгө оруулалтын банк хоорондын Зээлийн хэлэлцээр,Монгол Улсын Засгийн газар, Европын холбоо хоорондын Европын хөгжлийн сан болон Европын холбооны нэгдсэн төсвөөс санхүүжих төслүүдэд үйлчлэх Монгол Улсын татварын болон гаалийн зохицуулалтын тухай ерөнхий хэлэлцээрийг соёрхон батлах тухай хуулийн төслүүдийг Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатарт өргөн барилаа. 1. Монгол Улс, Олон улсын хөгжлийн ассоциаци хооронд байгуулах Онцгой байдлын үеийн дэмжлэг болон хөдөлмөр эрхлэлтийн төсөл-ийн санхүүжилтийн хэлэлцээр КОВИД-19 цар тахлын тархалттай холбогдуулан Монгол Улсын Засгийн газраас авч хэрэгжүүлж буй эдийн засгийг эрчимжүүлэх багц арга хэмжээний хүрээнд Онцгой байдлын үеийн дэмжлэг болон хөдөлмөр эрхлэлтийн төсөл-ийг Дэлхийн банкны Олон улсын хөгжлийн ассоциацийн санхүүжилтээр 2020-2023 оны хооронд хэрэгжүүлэхээр тохиролцоод байгаа юм. Төслийн гол зорилго нь дотоодын ажил горилогч болон бичил бизнес эрхлэгчдийн хөдөлмөрийн зах зээлд нэвтрэх боломж, гарцыг өргөжүүлэх болон хөдөлмөр эрхлэгчдэд КОВИД-19 цар тахлын хямралыг даван туулахад дэмжлэг үзүүлэхэд чиглэнэ. Төсөл нь: 1.Харилцагч-төвтэй төрийн хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээг дэмжиж,мэдээллийн хомсдол болон хөдөлмөрийн зах зээлийн ил тод байдлын хязгаарлагдмал байдлаас үүдэн ажил хайхад тулгардаг хүндрэлүүдийг шийдвэрлэх; 2. Хөдөлмөрийн зах зээлийн идэвхтэй хөтөлбөрүүдийг бэхжүүлж, бичил бизнес эрхлэгчдэд дэмжлэг үзүүлэх; Ур чадварын шинэчлэл хөтөлбөр хэрэгжүүлэх; 3. Хөдөлмөрийн зах зээлийн мониторинг, дүн шинжилгээ ба төслийн удирдлагад дэмжлэг үзүүлэх 4. КОВИД-19 цар тахлын хариу арга хэмжээний хүрээнд шаардлага хангасан ажилчдад түр хугацааны дэмжлэг олгох гэсэн 4 үндсэн бүрэлдэхүүн хэсэгтэй юм. Төслийг хэрэгжүүлэгч төв байгууллага нь Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яам байх бөгөөд Олон улсын хөгжлийн ассоциациас нийт 20.0 сая ам.долларын хөнгөлөлттэй зээлийн санхүүжилтийг олгоно. Зээлийн хүү 1.25%, эргэн төлөх хугацаа 30 жил, үүнээс эхний 5 жилд үндсэн телбөрөөс чөлөөлөгдөх нөхцөлтэй юм. 2.Монгол Улс болон Азийн дэд бүтцийн хөрөнгө оруулалтын банк хоорондын Зээлийн хэлэлцээр Монгол Улсын Засгийн газраас КОВИД-19 цар тахлын халдвараас сэргийлэх зорилгоор зохих эмнэлгүүдэд нэн шаардлагатай тоног төхөөрөмж, эмнэлгийн хэрэгсэл худалдан авах, эдийн засгийг эрчимжүүлэх, иргэдийн амьжиргааг дэмжих чиглэлээр багц арга хэмжээг хэрэгжүүлж, улсын төсвөөс шаардлагатай эх үүсвэрийг хуваарилан ажиллаж байна. Цар тахлын тархалтын эрсдэлийг хязгаарлах, бууруулах арга хэмжээг үргэлжлүүлэх, цар тахлын эдийн засаг, төсөв, нийгмийн эмзэг бүлэгт үзүүлэх сөрөг нөлөөллийг бууруулахад бодлогын дэмжлэг авч, төсвийн алдагдлыг санхүүжүүлэх шаардлага бий болсон. Азийн дэд бүтцийн хөрөнгө оруулалтын банк КОВИД-19 цар тахлын эсрэг хариу арга хэмжээ авах үйл ажиллагаанд зориулан 10.0 тэрбум ам.долларын санхүүжилтийн хөтөлбөр баталсан бөгөөд 2020 оны дөрөвдүгээр сараас эхлэн гишүүн орнуудад тус хөтөлбөрөөс хөнгөлөлттэй зээл олгож эхэлсэн. Энэ хүрээнд 100.0 сая ам.долларын хөнгөлөлттэй зээл авах асуудлаар тус банктай тохиролцож, Монгол Улс болон Азийн дэд бүтцийн хөрөнгө оруулалтын банк хоорондын Зээлийн хэлэлцээр (КОВИД-19 цар тахлын эсрэг шуурхай хариу арга хэмжээ авах хөтөлбөр)-ийг байгуулсан. АДБХОБ-ны хөнгөлөлттэй зээл нь төсвийн дэмжлэг хэлбэрээр олгогдоно. Зээлийн нөхцөлийн хувьд эргэн төлөгдөх хугацаа 16 жил, үндсэн төлбөрөөс чөлөөлөгдөх хугацаа 3 жил, зээлийн хүү 6 сарын Лондонгийн банк хоорондын зах зээлийн хүүLIBOR+ 0.85%байх юм. 3.Монгол Улсын Засгийн газар, Европын холбоо хоорондын Европын хөгжлийн сан болон Европын холбооны нэгдсэн төсвөөс санхүүжих төслүүдэд үйлчлэхМонгол Улсын татварын болон гаалийн зохицуулалтын тухайерөнхий хэлэлцээр Монгол Улсын Засгийнгазар, Европын Комисстой 2014-2020 онд хамтран ажиллах хөтөлбөрийн хүрээнд 50.8 сая еврог төсвийн дэмжлэг болон техникийн туслалцаа хэлбэрээр хүлээн авахаар хоёр талаас тохиролцож, Санхүүжилтийн хэлэлцээрийг 2020 оны тавдугаар сарын 29-ний өдөр гарын үсэг зурж, байгуулсан. Төсвийн дэмжлэгийг төсөв, санхүүгийн удирдлагыг сайжруулах болон хөдөлмөр эрхлэлтийг нэмэгдүүлэхэд чиглэсэн арга хэмжээнд зориулан буцалтгүй тусламж хэлбэрээр олгох юм. Буцалтгүйтусламж олгохтой холбогдуулан Европын хөгжлийн сан болон Европын Холбооны нэгдсэн төсвөөс санхүүжих төслүүдэд үйлчлэх Монгол Улсын татварын болон гаалийн зохицуулалтын тухай ерөнхий хэлэлцээрийг Монгол Улсын Засгийн газар, Европын Холбоо хооронд 2020 оны зургадугаар сарын 29-ний өдөр байгуулсан. Энэхүү хэлэлцээр нь Европын Холбоо тусламж олгож буй улсуудтай байгуулдаг жишиг хэлэлцээр бөгөөд хэлэлцээрийн гол зорилго нь Европын Холбооны нэгдсэн төсвөөс бүхэлдээ, эсхүл хэсэгчилсэн санхүүжилтээр Түншлэгч оронд хэрэгжиж байгаа аливаа төслийн үйл ажиллагаанд ногдуулах гаалийн татвар, нэмэгдсэн өртгийн албан татвар болон бусад ижил төрлийн татвар хураамжаас чөлөөлөх юм.

​ ГОВЬ-АЛТАЙ АЙМАГ УЛААНБААТАР ХОТТОЙ ХАТУУ ХУЧИЛТТАЙ АВТО ЗАМААР ХОЛБОГДЛОО Баянхонгор-Алтай чиглэлийн 126,7 км хатуу хучилттай автозамын хөдөлгөөнийг нээж, ашиглалтад хүлээж авлаа. Нээлтийн ёслолд Монгол Улсын Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх оролцож үг хэллээ. Тэрбээр, Өнгөрсөн хугацаанд/2016-2020 онд/ Монгол Улсын Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрийн хүрээнд 17 аймгийн 95 сум, 5 хилийн боомтыг Улаанбаатар хоттой хатуу хучилттай автозамаар холбожээ. Өнөөдөр Баянхонгор-Алтай чиглэлийн 126,7 км хатуу хучилттай авто замыг хүлээж авснаар 21 аймгаа нийслэлтэйгээ хатуу хучилттай авто замаар холбож чадлаа. 20 гаруй жилийн өмнө эхлүүлсэн Мянганы замын төслийн хэвтээ тэнхлэгийн автозам гүйцлээ. Энэ зам ашиглалтад орсноор нийгэм, эдийн засгийн олон сайн үзүүлэлт, үр өгөөжийг дагуулах юм. Иргэд, зорчигдын аюулгүй байдал, ая тухтай байдлыг хангаж, техник, эдийн засгийн хувьд хэмнэлт авч ирэх нь гарцаагүй. Үндэсний компани түүний инженер, техникийн ажилчид өөрийн хүчээр бие даан жил хүрэхгүй хугацаанд чанар стандартад нийцсэн хатуу хучилттай автозамыг концессын гэрээгээр хийлээ. Үндэсний бүтээн байгуулагч Макс рөүд ХХК, хяналт тавьж, зөвлөн тусалж ажилласан Аварга зам ХХК-ийн хамт олонд Монгол Улсын Засгийн газрын нэрийн өмнөөс талархал илэрхийлье гэлээ. Тус А0303 дугаартай улсын чанартай авто замын хэсэг Баянхонгор-Алтай чиглэлийн 126,7 км хатуу хучилттай авто замыг Монгол Улсын Засгийн газрын 2016-2020 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрийн хүрээнд концессын Барих-Шилжүүлэх гэрээний дагуу барьж ашиглалтад оруулж байна. Баянхонгор-Алтай чиглэлийн 126,7 км хатуу хучилттай авто зам барих төслийг төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн хүрээнд хэрэгжүүлэхээр шийдвэрлэн, Засгийн газрын 2015 оны 87-р тогтоолын дагуу Эрчим хүчний барилга угсралтын тресст ХХК барилгын ажлыг эхлүүлжээ. Зарим шалтгааны улмаас барилга угсралтын ажил түр зогсож 2018 оны хавраас үргэлжлэн тус онд 6,9%-ийн гүйцэтгэл хийсэн бол 2019 онд холбогдох этгээдтэй харилцан тохиролцсоны үндсэн дээр Концессын тухай хуулийн 32 дугаар зүйлд заасны дагуу харилцан тохиролцож, концесс эзэмшигчийн эрх, үүргийг Макс рөүд ХХК-д шилжүүлжээ. Ингэснээр барилга угсралтын гүйцэтгэлийг эрчимжүүлж, Аварга зам ХХК зөвлөхөөр ажиллаж, нийт ажлын 45% буюу эхний 30 км авто замыг мөн ондоо ашиглалтад оруулсан бол үлдсэн хэсгийг ийнхүү энэ онд багтаан барьж, дуусгалаа. Зам барилгын ажилд 800 гаруй хүн хүч, 400 гаруй машин механизм, чулуу бутлуур, холигч, асфальтбетон завод зэрэг 10 үйлдвэр 11 сарын хугацаанд ажилласан байна. Баянхонгор-Алтай чиглэлийн энэхүү хатуу хучилттай авто зам баригдсанаар Говь-Алтай, Ховд, Баян-Өлгий аймгууд нийслэл хоттой хатуу хучилттай авто замаар холбогдож эдгээр аймгийн ард иргэд төдийгүй дотоодын болон гадаадын аялагч, жуулчид тав тухтай, түргэн шуурхай, хямд зардлаар зорчих, байгаль орчны бохирдлыг бууруулах, тээвэр ашиглалтын зардлыг хэмнэх зэргээр улс орны нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд чухал нөлөө үзүүлэх юм. Тодруулвал баруун чиглэлд зорчиж буй иргэдийн техникийн шатахуун зарцуулалтыг 30-40%, цаг хугацааг хоёр дахин хэмнэх аж гэжЗасгийн газрын Хэвлэл мэдээлэлтэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.